lubchanskiy.jpg

Любча, цяпер пасёлак Навагрудскага раёна Гродзенскай вобласці, упершыню згадваецца ў XIII стагоддзі як месца, у якім любіў бываць вялікі князь літоўскі Міндоўг. Паводле легенды, менавіта ў Любчы, Міндоўг сустрэў сваю жонку Марту. Затым Міндоўг аддаў Любчу кіеўскаму баярыну Андрэю Васільевічу Кіяну, пасля чаго мястэчка не раз мяняла ўладальніка, пакуль у 1547-ым годзе яе набыў Ян Кішка, па загадзе якога на краі пасёлка быў пабудаваны замак.

Любчанскі замак быў узведзены на ўчастку высокага левага берага ракі Нёман у 1581-ым годзе, пра гэта сведчыць знойдзены ў ім флюгер з выбітай датай «1581». Плошча, якую ён займаў па форме, была амаль квадратнай, памерамі 85 на 85 метраў. Першапачаткова ён быў увесь драўляны, акрамя адной каменнай вежы, якая ахоўвала ўезд у яго. З трох бакоў яго акружаў роў шырынёй 30 метраў і глыбінёй 7-8 метраў, а з чацвёртай ён быў абаронены ракой. Праз роў замак злучаўся двума мастамі: адным - з пасёлкам, а іншым - з замкавым фальваркам на ўсходзе.

Пасля таго як Любчанскі замак перайшоў у валоданне да Радзівілаў, драўляныя будынкі былі перабудаваны ў каменныя, акрамя таго вырасла яшчэ тры каменныя вежы. Аднак пасля захопу і спалення замка ў 1655-ым годзе войскамі гетмана Івана Залатарэнкі, дзве вежы былі разбураны і ён страціў сваё ваенна-абарончае значэнне.

Дзве вежы Любчанскага замка, якія захаваліся, знаходзяцца ў паўднёва-заходнім і паўднёва-ўсходнім кутах. Першая з іх-варотная і па форме зроблена ў выглядзе куба, які на вышыні 8-мі метраў пераходзіць у васьмігранную прызму. Падмурак у вежы зроблены з вялікіх валуноў квадратнай формы памерам 9,8 х 9,8 метра і сыходзіць у глыбіню на 3 метра. Чатырох'ярусная брамная вежа на першым ярусе мела 8 ружэйных байніц, на другім - 12, на трэцім – 8 і на чацвёртым ярусе, які знаходзіўся пад самым дахам, колькасць ружэйных байніц дасягала 16. Па сваёй аб'ёмна-прасторавай кампазіцыі гэтая вежа падобная на вежы Мірскага, Навагрудскага і Віцебскага замкаў. У гэтай вежы размяшчалася турма, а таксама лазня і звон.

Другая паўднёва-ўсходняя мураваная вежа Любчанскага замка была трох'яруснай, памерамі ў заснаванні 8,9 х 8,9 метраў. На першым ярусе было 4 ружэйных байніцы, на другім ярусе - 4 гарматныя, на трэцім размяшчалася 12 ружэйных байніц. Цокальны паверх займала» піўніца", вышэй знаходзіўся склеп, які зачыняўся драўлянымі дзвярыма, абабітымі жалезам. Вокны вежы былі зачыненыя рашоткамі.

lubchanskiy2.jpg

На дадзены момант створаны фонд Любчанскага замка і валанцёры, на ўласныя сродкі, вядуць у ім рэстаўрацыйныя работы. Аб ходзе работ і іншую інфармацыю можна даведацца на сайце замка па адрасе lubcza.by