Jmzapolskoe-peremirir.jpg

Да восені 1581 года расстаноўка сіл у Лівонскай вайне, якая пачалася ў 1558 годзе, змянілася. Вялікі князь Літоўскі і кароль Польскі Стэфан Баторый, узышоўшы на трон Рэчы Паспалітай, пачаў актыўна і дастаткова паспяхова вызваляць страчаныя гарады ВКЛ і перанёс вайну на тэрыторыю Маскоўскага царства, захопліваючы горад за горадам, спыніўшыся пад сценамі Пскова.

Зацяжная аблога горада моцна затрымала войскі Баторыя ў іх прасоўванні ўглыб. І выразна ўсведамляючы факт, што надыходзячыя маразы і далейшая аблога Пскова, прывядуць да большай страты сіл, а пры гэтым новыя сродкі для вядзення далейшай вайны яшчэ не сабраны, Баторый прыняў рашэнне заключыць з Маскоўскім царствам свет, для таго каб даць сабе перадышку і час сабраць сродкі на новую вайну з Масквой.

Становішча маскоўскага цара Івана Грознага было значна больш сур'ёзнае. Казна яго апусцела, грошай на тое, каб сабраць новыя войскі на вайну як з Рэччу Паспалітай, так і са шведамі, якія распачалі ваенныя дзеянні ў Лівоніі, дзе знаходзіліся маскоўскія гарнізоны, не было.

Таму шукаць міру маскоўскі цар Іван Грозны пачаў яшчэ ўлетку 1581 гады, адправіўшы амбасадараў у Рым да Папы Рымскага і ў Вену да імператара Свяшчэннай Рымскай Імперыі, каб тыя дапамаглі дамовіцца аб міры са Стэфанам Баторыем. Імператар адмовіў Івану Грознаму, а вось Папа Рыгор XIII пагадзіўся дапамагчы і выслаў у Маскву свайго прадстаўніка. Папскі нунцый прыбыў у Маскоўскае княства 18 жніўня 1581, а затым 13 снежня 1581 адправіўся ў вёску Ям Запольны, якая знаходзілася недалёка ад Пскова. Менавіта там былі сабраны літоўскія і маскоўскія паслы для перагавораў аб перамір'і.

Прадстаўнікамі з боку ВКЛ былі: брацлаўскі ваявода ЯН Збарожскі, надворны маршалак Альбрэхт Радзівіл і вялікі пісар князь Міхаіл Гарабурда. Ад Маскоўскага княства прыехалі князь Дзмітрый Ялецкі, думны дваранін Раман Бязнін-Алфер'еў і дзяк М.М. Верашчагін.

Пасля прыбыцця на месца паслы знайшлі цалкам спаленую вёску, таму ім давялося перанесці перамовы ў вёску Ківерава Гара, якая размяшчалася за 15 вёрст ад Ям Запольнага. А паколькі ў дакументах месца перамоваў не было перапісана, то ў гісторыю гэтае перамір'е і ўвайшло пад назвай Ям Запольскага. Акрамя гэтага, гісторык С.М. Салаўёў дапусціў памылку ў назве вёскі, назваўшы яе Ям-Запольскай замест Ям-Запольнай, і гэта назва так і ўвайшла ў падручнікі па гісторыі і захоўваецца да гэтага часу.

Замест запланаваных трох дзён перамовы ішлі тры тыдні. Спрэчкі былі гарачыя, бо бакі, як заўсёды, не жадалі саступаць адзін аднаму. Баторы спяшаўся, бо якая зацягнулася аблога Пскова была пад пагрозай зрыву, таму што салдаты ўжо наракалі, яны цярпелі вельмі моцныя пазбаўленні з-за маразоў і голаду, і фактычна былі гатовыя пакінуць аблогу і сысці. Іван Грозны таксама жадаў хутчэй скончыць гэтую вайну і сканцэнтраваць увагу на шведах, каб адваяваць назад Нарву і іншыя эстонскія гарады, якія належалі Маскве.

У выніку 15 студзеня 1582 года бакі вырашылі падпісаць Ям-Запольскае перамір'е тэрмінам на дзесяць гадоў з наступнымі ўмовамі:

Маскоўскае царства вяртае ВКЛ Полацак і Вележ са старымі тэрыторыямі, адмаўляецца ад Курляндыі і ад уладанняў у Лівоніі, што ў агульнай колькасці ўяўляла сабой 40 гарадоў з усёй іх маёмасцю;

у сваю чаргу Рэч Паспалітая аддае Маскве захопленыя ў апошнія гады вайны гарады Пскоўскай, Наўгародскай і Цвярской зямель, адмаўляецца ад кантрыбуцыі за прычыненую шкоду маскоўскімі войскамі на тэрыторыі ВКЛ і за ваенныя выдаткі;

з моманту падпісання гэтага перамір'я бакі павінны былі абмяняцца палоннымі на працягу васьмі тыдняў.

Глядзіце гэтак жа

  • Аўгуст II Моцны

    August_II_mocny.webp

    Аўгуст II моцны нарадзіўся 12 мая 1670 года ў Дрэздэне па юліянскім календары; памёр 1 лютага 1733 года ў Варшаве. У 1694 годзе ён стаў курфюрстам Саксоніі, які кіраваў пад імем Фрыдрыха Аўгуста I, і двойчы абіраўся каралём Рэчы Паспалітай: з 1697 па 1706 год і з 1709 па 1733 год. Ён быў першым каралём Рэчы Паспалітай з саксонскай дынастыі Ветынаў. Яго мянушка "моцны" звязана з яго вядомай фізічнай сілай, якая, па чутках, дазваляла яму гнуць падковы голымі рукамі.

    Подробнее

  • Ян III Сабескі

    Jan_III_sobeski_by.webp

    Ян III Сабескі, з герба Яніна, нарадзіўся 17 жніўня 1629 года ў Алеска і памёр 17 чэрвеня 1696 года ў Вілянуве. Ён стаў каралём Польшчы ў 1674 годзе, з 1668 года служыў вялікім гетманам Кароны. Акрамя таго, ён займаў пасаду вялікага маршала кароны з 1665 года, вялікага прапаршчыка кароны з 1656 года і займаў некалькі пасадаў старасты, у тым ліку ў Яварове, Краснаставе, Калузе, Стрыі, Гневе, Барсе, Інтэрлеі, Осеку і паку на працягу ўсёй кар'еры.

    Подробнее

  • Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

    Mihail_kaributby.webp

    Бацькі Міхаіла, верагодна, пазнаёміліся ў верасні 1637 года падчас цырымоніі каранацыі Цэцыліі Рэнаты, жонкі караля Уладзіслава IV Вазы. Яны заручыліся 13 лютага 1638 года, але не надавалі гэтаму значэння з-за жалобы Грызельды па яе бацьку, Томашу Замойскаму, які памёр 7 студзеня. Іх вяселле адбылося ў Замосце 27 лютага 1639 года.

    Подробнее

  • Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

    gerb-mogilew.jpg

    У жніўні 1654-га года, падчас вайны распачатай Маскоўскім княствам супраць ВКЛ, царскія войскі падышлі да сцен горада Магілёва. Магілёў не стаў супраціўляцца і 25-га жніўня адкрыў вароты горада захопнікам.

    Подробнее

  • Бітва на рацэ Бася

    bitva-na-base.jpg

    Пасля паразы ў бітве пад Палонкай (1660) маскоўскі цар стварыў новую армію пад камандаваннем Юрыя Даўгарукава C абноўленым войскам Далгарукі спачатку пайшоў да Смаленска, а адтуль 8 верасня 1660 года выступіў на Магілёў.

    Подробнее

  • Бітва на Палонцы

    palonka.jpg

    У 1660-ым годзе вайна паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам у перыяд з 1654-ы па 1667-ы год была ў самым разгары. Да гэтага часу амаль уся тэрыторыя ВКЛ знаходзілася пад маскоўскімі войскамі. Заставаліся толькі асобныя свабодныя гарады, да якіх ворагі яшчэ не дабраліся, і такія моцна ўмацаваныя крэпасці, як, напрыклад, Стары Быхаў, які 18 месяцаў трымаў аблогу.

    Подробнее