bttwapodorsz.jpg

Пасля ўзяцця Смаленска ў 1514 годзе, падчас вайны паміж ВКЛ і Маскоўскім княствам 1514-1520 года, маскоўскі князь Васіль III адправіў 80-тысячнае войска на чале з ваяводам Іванам Чалядніным, углыб тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага для далейшага спусташэння і захопу яго тэрыторый. Насустрач маскоўскім войскам высунулася 30-тысячнае войска ВКЛ на чале з гетманам Канстанцінам Астрожскім.

Маючы значную колькасную перавагу ў войсках, маскоўскі ваявода Чаляднін вырашыў не падзяляць свае войскі і адной бітвай знішчыць усё войска ВКЛ. Ён абраў месца для бітвы ў 4-х вёрстах ад Оршы, каля аднаго з прытокаў Дняпра ракі Крапіўны, і стаў чакаць падыходу ліцвінскіх войскаў.

Канстанцін Астрожскі разам з войскамі падышоў да месца бітвы ноччу 7 верасня 1514 года і, не спыняючыся на адпачынак, адразу пачаў пераправу праз Дняпро. Спачатку пераправілася конніца, потым па пантонных мастах пачала пераходзіць артылерыя і пяхота. Калі палова войска ВКЛ пераправілася, памочнікі Чалядніна пачалі раіць атакаваць, пакуль уся армія літвінаў не перайшла на іншы бераг, але маскоўскі ваявода адкінуў гэтыя прапановы, будучы абсалютна перакананы, што войска Масквы такое вялікае, што яно лёгка справіцца з усім войскам ВКЛ.

Раніцай 8 верасня 1514 года войска Літвы было цалкам пабудавана і гатова да бітвы. Астрожскі размясціў свае войскі ў дзве асноўныя лініі: у першай знаходзілася конніца, у другой - пяхота і артылерыя. Па цэнтры стаялі пяхотнікі некалькі сотняў з якіх, былі ўзброены пішчалямі. Частка гармат гетман размясціў у цэнтры пяхотнай часткі, а другую паставіў за конніцай, на правым флангу.

Маскоўскія войскі былі пабудаваныя трыма расцягнутымі лініямі і левым флангам ўпіраліся ў балота Крапіўны, для франтальнай атакі з наступным нарошчваннем сілы ўдару. Па цэнтры, наперадзе пяхоты, знаходзілася конніца.

Першай бітву пад Оршай пачала конніца Маскоўскага княства, атакаваўшы літвінскую пяхоту ў цэнтры, але, атрымаўшы адпор ад іх пішчаляў і лесу пік, адступіла. Затым Маскоўская конніца атакавала левы фланг, спрабуючы такім чынам зайсці ў тыл, аднак коннікі Астрожскага ў шабельным баі далі ім адпор і самі перайшлі ў наступ, але іх атака, наступная за адступаючай Маскоўскай конніцай, разбілася аб першую лінію Стральцоў.

Пасля трэцяй безвыніковай Маскоўскай коннай атакі, ужо бліжэй да поўдня, гетман Канстанцін Астрожскі павёў усю сваю конніцу ў бой. Лавіна літоўскіх коннікаў прарвала першую лінію Маскоўскай пяхоты і ўрэзалася ў другую, як раптам націск іх удару аслабеў, сярод іх адбылося нейкае замяшанне, і сам гетман павярнуў сваю конніцу назад.

Маскоўскія коннікі і пяхота, якія палічылі, што літвіны пабеглі, кінуліся ўслед за адступаючымі, але калі літоўская конніца наблізілася да сваёй пяхоты, то па камандзе гетмана яна раптам рэзка павярнула ў бок левага флангу, а па маскоўскіх салдатах наўпрост быў адкрыты фактычна бесперабойны агонь з усіх гармат і пішчаляў літвінскай пяхоты. Узнікла паніка і смяротная звалка з людзей і коней, то прымусілі бегчы маскавітаў, а ззаду, наганяючы яшчэ большы жах, ужо неслася ў атаку літвінская конніца.

Бязладна адыходзіла конніца Масквы скамячыла сваю ж уласную пяхоту, а ліцвінскія коннікі тым часам разграмілі цэнтр і левае крыло. Маскоўскі ваявода яшчэ мог выратаваць сваё становішча, калі б своечасова, адправіў у бой трэцюю лінію пяхоты, але пакуль ён разважаў, яе ўжо атакавала літоўская конніца, і Чаляднін пабег, а ўслед за ім - і ўся астатняя армія. Маскоўскія жаўнеры пачалі пераследаваць і забіваць. Маскавітаў знішчалі да самай цемры, на працягу 5 вёрст ад поля бітвы. Гетманам Астрожскім была здабытая зруйнавальная перамога над велізарнай, якая лічылася непераможнай Маскоўскай арміяй.

Пасля разгрому ў бітве пад Оршай маскоўскія войскі страцілі 30 тысяч людзей забітымі і патанулымі. У палон былі ўзятыя 8 верхавых і 37 дробных ваяводаў, а таксама паўтары тысячы шляхетных і багатых воінаў. У тым ліку ў палон трапіў і сам ваявода Чаляднін, які праз некалькі гадоў памрэ ў Вільні.

Перамога ў бітве пад Оршай спыніла далейшае наступленне маскоўскіх войскаў на тэрыторыю Літвы, разбурыла саюз супраць Вялікага Княства Літоўскага паміж маскоўскім князем Васілём III і імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі Максіміліянам I, а таксама была вызвалена значная частка ўсходніх зямель ВКЛ.

Глядзіце гэтак жа

  • Аўгуст II Моцны

    August_II_mocny.webp

    Аўгуст II моцны нарадзіўся 12 мая 1670 года ў Дрэздэне па юліянскім календары; памёр 1 лютага 1733 года ў Варшаве. У 1694 годзе ён стаў курфюрстам Саксоніі, які кіраваў пад імем Фрыдрыха Аўгуста I, і двойчы абіраўся каралём Рэчы Паспалітай: з 1697 па 1706 год і з 1709 па 1733 год. Ён быў першым каралём Рэчы Паспалітай з саксонскай дынастыі Ветынаў. Яго мянушка "моцны" звязана з яго вядомай фізічнай сілай, якая, па чутках, дазваляла яму гнуць падковы голымі рукамі.

    Подробнее: Аўгуст II Моцны

  • Ян III Сабескі

    Jan_III_sobeski_by.webp

    Ян III Сабескі, з герба Яніна, нарадзіўся 17 жніўня 1629 года ў Алеска і памёр 17 чэрвеня 1696 года ў Вілянуве. Ён стаў каралём Польшчы ў 1674 годзе, з 1668 года служыў вялікім гетманам Кароны. Акрамя таго, ён займаў пасаду вялікага маршала кароны з 1665 года, вялікага прапаршчыка кароны з 1656 года і займаў некалькі пасадаў старасты, у тым ліку ў Яварове, Краснаставе, Калузе, Стрыі, Гневе, Барсе, Інтэрлеі, Осеку і паку на працягу ўсёй кар'еры.

    Подробнее: Ян III Сабескі

  • Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

    Mihail_kaributby.webp

    Бацькі Міхаіла, верагодна, пазнаёміліся ў верасні 1637 года падчас цырымоніі каранацыі Цэцыліі Рэнаты, жонкі караля Уладзіслава IV Вазы. Яны заручыліся 13 лютага 1638 года, але не надавалі гэтаму значэння з-за жалобы Грызельды па яе бацьку, Томашу Замойскаму, які памёр 7 студзеня. Іх вяселле адбылося ў Замосце 27 лютага 1639 года.

    Подробнее: Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

  • Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

    gerb-mogilew.jpg

    У жніўні 1654-га года, падчас вайны распачатай Маскоўскім княствам супраць ВКЛ, царскія войскі падышлі да сцен горада Магілёва. Магілёў не стаў супраціўляцца і 25-га жніўня адкрыў вароты горада захопнікам.

    Подробнее: Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

  • Бітва на рацэ Бася

    bitva-na-base.jpg

    Пасля паразы ў бітве пад Палонкай (1660) маскоўскі цар стварыў новую армію пад камандаваннем Юрыя Даўгарукава C абноўленым войскам Далгарукі спачатку пайшоў да Смаленска, а адтуль 8 верасня 1660 года выступіў на Магілёў.

    Подробнее: Бітва на рацэ Бася

  • Бітва на Палонцы

    palonka.jpg

    У 1660-ым годзе вайна паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам у перыяд з 1654-ы па 1667-ы год была ў самым разгары. Да гэтага часу амаль уся тэрыторыя ВКЛ знаходзілася пад маскоўскімі войскамі. Заставаліся толькі асобныя свабодныя гарады, да якіх ворагі яшчэ не дабраліся, і такія моцна ўмацаваныя крэпасці, як, напрыклад, Стары Быхаў, які 18 месяцаў трымаў аблогу.

    Подробнее: Бітва на Палонцы