vkl-pry-as.jpg

Наступным Вялікім князем пасля смерці Казіміра, 20 ліпеня 1492 года стаў яго сын Аляксандр. Выбіраючы Аляксандра Вялікім князем Літоўскім, паны-рады паставілі перад ім умовы, што ён умесці з імі, будзе вырашаць усе найважнейшыя дзяржаўныя справы - абарона краіны, міжнародныя адносіны, выданні законаў, разгляду найважнейшых судовых справаў.

Пры Аляксандры пачалася серыя войн з Маскоўскім княствам. У вынікі вайны ВКЛ з Масквой у 1492 - 1494 гадах Літва страціла Вяземскае княства і частку Вярхоўскіх княстваў.

Нягледзячы на тое, што Аляксандр ажаніўся з Алёнай Іванаўнай, дачкой Маскоўскага князя Івана III, стаўленне паміж Літвой і княствам Маскоўскім, гэта не палепшыла. Васіль III усё роўна працягваў умешвацца ў справы ВКЛ і спрабаваць далучыць да Маскоўскага княства ўсходнія землі Літвы, і войны працягваліся. Так падчас вайны 1500 - 1503 гады, не далёка ад Дарагабужа адбылася бітва на Вядрошы ў 1500 годзе. У гэтай бітве было разбіта войска ВКЛ на чале з гетманам Канстанцінам Астрожскім, сам ён быў захоплены ў палон. Маскоўскае войска спустошыла раёны Смаленска, Полацка, Оршы, Мсціслаўля і Віцебска. Гэтая вайна скончылася тым, што па ўмовах мірнай дамовы ў 1503 году да Масквы адыходзілі землі з Чарнігавам, Старадубам, Гомелем (да 1537 гады), Бельскае, Тарапецкае і частка Мсціслаўскага княства.

Як вядома бяда не прыходзіць адна, і на шэрагу вайны з Масквой, ВКЛ даводзілася цярпець напады крымскіх Татараў у 1502, 1503 і асабліва ў 1505 г. адбываліся напады на беларускія і ўкраінскія землі. Татары рабавалі паселішчы ля Мінска, Слуцка і Навагрудка.

У 1506 годзе Татры праз Брагін, Мазыр, Петрыкаў накіроўваліся да Клецка, Мінска, Ліды, Ашмян, Ваўкавыска, Гродна. Іх спынілі ў 1506 годзе ў Клецкай бітве. Міхаіл Глінскі, узначальваючы войскі Літвы, разграміў саракатысячнае войска Татараў. Пасля гэтай паразы татары доўга не маглі акрыяць, а такія буйныя напады на тэрыторыю ВКЛ, Татары больш не ажыццяўлялі.

19 жніўня 1506 года памірае князь Аляксандр і на змену яму прыходзіць Жыгімонт I стары. Вялікім князем Літоўскім, Жыгімонт быў абраны 20 кастрычніка 1506 года. З мэтай захавання хаця б асабістай уніі паміж Польшчай і Літвой, сейм Польшчы выбірае Жыгімонта I сваім каралём 8 снежня 1506 года.

Неўзабаве пачынаецца вайна 1506—1507 г. з Маскоўскім княствам, якая зноў нясе спусташэнне ўсходнім землям ВКЛ.

У наступнай воне ВКЛ і Масквы, 1512-1522 гадоў у 1514 годзе капітулюе Смаленск, а пасля, 8 верасня 1514 г. адбылася знакамітая бітва пад Оршай, дзе войска ВКЛ пад камандаваннем Канстанціна Астрожскага разграміла ўдвая праўзыходную тысячную Маскву.

Пры Жыгімонце I, для аховы паўднёвых меж княства Літоўскага ад набегаў татараў, былі створаны казацкія атрады, якія здзяйснялі вылазкі ў адказ на тэрыторыю крымскіх татараў і нападалі на турэцкія крэпасці ўздоўж узбярэжжа Чорнага мора. У 1524 годзе войскі на чале з Канстанцінам Астрожскім і атаманам казакоў Астапам Дашкевічам узялі турэцкую крэпасць Ачакаў.

Пры праўленні Жыгімонта I адбываецца яшчэ адна вайна паміж ВКЛ і княствам Маскоўскім у 1534 – 1537 гадах. Вынікам гэтай вайны стала вяртанне ў склад Літвы Гомеля і Любеча.

Глядзіце гэтак жа

  • Аўгуст II Моцны

    August_II_mocny.webp

    Аўгуст II моцны нарадзіўся 12 мая 1670 года ў Дрэздэне па юліянскім календары; памёр 1 лютага 1733 года ў Варшаве. У 1694 годзе ён стаў курфюрстам Саксоніі, які кіраваў пад імем Фрыдрыха Аўгуста I, і двойчы абіраўся каралём Рэчы Паспалітай: з 1697 па 1706 год і з 1709 па 1733 год. Ён быў першым каралём Рэчы Паспалітай з саксонскай дынастыі Ветынаў. Яго мянушка "моцны" звязана з яго вядомай фізічнай сілай, якая, па чутках, дазваляла яму гнуць падковы голымі рукамі.

    Подробнее: Аўгуст II Моцны

  • Ян III Сабескі

    Jan_III_sobeski_by.webp

    Ян III Сабескі, з герба Яніна, нарадзіўся 17 жніўня 1629 года ў Алеска і памёр 17 чэрвеня 1696 года ў Вілянуве. Ён стаў каралём Польшчы ў 1674 годзе, з 1668 года служыў вялікім гетманам Кароны. Акрамя таго, ён займаў пасаду вялікага маршала кароны з 1665 года, вялікага прапаршчыка кароны з 1656 года і займаў некалькі пасадаў старасты, у тым ліку ў Яварове, Краснаставе, Калузе, Стрыі, Гневе, Барсе, Інтэрлеі, Осеку і паку на працягу ўсёй кар'еры.

    Подробнее: Ян III Сабескі

  • Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

    Mihail_kaributby.webp

    Бацькі Міхаіла, верагодна, пазнаёміліся ў верасні 1637 года падчас цырымоніі каранацыі Цэцыліі Рэнаты, жонкі караля Уладзіслава IV Вазы. Яны заручыліся 13 лютага 1638 года, але не надавалі гэтаму значэння з-за жалобы Грызельды па яе бацьку, Томашу Замойскаму, які памёр 7 студзеня. Іх вяселле адбылося ў Замосце 27 лютага 1639 года.

    Подробнее: Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

  • Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

    gerb-mogilew.jpg

    У жніўні 1654-га года, падчас вайны распачатай Маскоўскім княствам супраць ВКЛ, царскія войскі падышлі да сцен горада Магілёва. Магілёў не стаў супраціўляцца і 25-га жніўня адкрыў вароты горада захопнікам.

    Подробнее: Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

  • Бітва на рацэ Бася

    bitva-na-base.jpg

    Пасля паразы ў бітве пад Палонкай (1660) маскоўскі цар стварыў новую армію пад камандаваннем Юрыя Даўгарукава C абноўленым войскам Далгарукі спачатку пайшоў да Смаленска, а адтуль 8 верасня 1660 года выступіў на Магілёў.

    Подробнее: Бітва на рацэ Бася

  • Бітва на Палонцы

    palonka.jpg

    У 1660-ым годзе вайна паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам у перыяд з 1654-ы па 1667-ы год была ў самым разгары. Да гэтага часу амаль уся тэрыторыя ВКЛ знаходзілася пад маскоўскімі войскамі. Заставаліся толькі асобныя свабодныя гарады, да якіх ворагі яшчэ не дабраліся, і такія моцна ўмацаваныя крэпасці, як, напрыклад, Стары Быхаў, які 18 месяцаў трымаў аблогу.

    Подробнее: Бітва на Палонцы