Prostki.jpg

Маскоўскае царства абвясціла вайну Рэчы Паспалітай у 1654 годзе, захапіўшы ў працэсе амаль усю тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага. Швецыя вырашыла гэтым скарыстацца і павялічыць свае тэрыторыі, далучыўшы прыбалтыйскія землі, якія належалі Рэчы Паспалітай. Яна абвясціла ёй вайну ў 1655 годзе.

Хутка захапіўшы тэрыторыю Польшчы і частку Літвы, шведы пайшлі ў бок Прусіі, якая была ў васальнай залежнасці ад Рэчы Паспалітай. Фрыдрых Вільгельм I, курфюрст Брандэнбурга і Прусіі, спачатку прапусціў па сваёй тэрыторыі ў Польшчу шведскія войскі, але потым, сабраўшы сваё войска, да якой далучылася і частка польскай шляхты, вырашыў даць бой шведам на мяжы Прусіі і Рэчы Паспалітай.

Прайграўшы гэтую бітву, Фрыдрых Вільгельм I вымушаны быў прасіць міру ў шведскага караля Карла X у выніку мірны дагавор быў падпісаны 17 студзеня 1656 года ў Кёнігсбергу на ўмовах таго, што Прусія прызнае ўладу Швецыі, а таксама абавязваецца ваяваць на яе баку супраць Рэчы Паспалітай.

Аднак да лета сітуацыя памянялася, кароль Рэчы Паспалітай Ян Казімір вярнуўся з Сілезіі, куды збег у пачатку вайны, і, сабраўшы войскі, пачаў выцясняць шведаў усё далей на поўнач. Для таго каб прымусіць Фрыдрыха Вільгельма I разарваць саюз са шведамі, у Прусію было накіравана літоўскае войска і каля дзвюх тысяч крымскіх татараў. Камандаваў арміяй агульнай колькасцю ад 8 да 10 тысяч чалавек гетман польны літоўскі Вінцэнт Гансеўскі.

Прыбыўшы да межаў Прусіі ў пачатку кастрычніка 1656 года, Гансеўскі пераправіўся праз раку Нараў і пайшоў далей на поўнач да горада Элку. Прускі намеснік Георг Фрыдрых Вальдэкскі з войскам рэйтараў і драгун вырашыў сустрэць войска Гансеўскага каля Элка. Ён прыбыў туды 6 кастрычніка і размясціў свой лагер каля вёскі Просткі, якая размяшчалася на поўдні ад горада. Прускі намеснік з атрадам у 3500 чалавек заняў пазіцыю на ўсходнім беразе ракі Элк каля моста, якой і збіраўся абараняць.

На дапамогу Прускаму намесніку таксама прыбыў Багуслаў Радзівіл са сваімі 800-мі кавалерыстамі. Ён заняў пазіцыю недалёка ад Элка ў мястэчку Райгруд. Акрамя таго, побач былі размешчаны яшчэ і дадатковыя прускія войскі.

8 кастрычніка 1656 года авангард з татарскіх і літоўскіх атрадаў Гансеўскага падышоў да абшараў, а праз дзве гадзіны з'явіліся асноўныя сілы. Каб лепш выкарыстоўваць сваю колькасную перавагу, Гансеўскі вырашыў выбіць прускія войскі з - за ўмацаванняў за мостам-у полі, дзе іх разбіць было нашмат прасцей. Ён адправіў войскі ў атаку, і загадаўшы імітаваць ілжывае адступленне. Гэты план спрацаваў,і прускія войскі пераправіліся праз раку, даганяючы літоўскія атрады, якія нібыта адступалі. У гэты ж час супраць прускіх падмацаванняў гетман адправіў у бок Элка татараў. Перамяшчэнне гэта было заўважана, і для перахопу татараў Вальдэк адправіў 500 рэйтараў, да якіх далучыўся і Багуслаў Радзівіл са сваімі кавалерыстамі.

Як толькі літоўскія войскі атакавалі праследаваўшых іх прускія войскі, Вальдэк аддаў загад ім вярнуцца назад за раку. Гэтым паспяшаўся скарыстацца Гансеўскі і, сустрэчнай атакай пачаў адціскаць ворагаў да лагера. Тым часам пасланыя ў абыход татары пераправіліся праз раку і, абыйдучы асноўныя пазіцыі, уварваліся ў Прускі лагераб'яднаўшыся з асноўнымі літоўскімі сіламі, яны разам завяршылі разгром прускіх войскаў.

Прускаму намесніку з 500-мі сваіх салдат удалося бегчы, татары і літоўскія войны не сталі іх пераследваць. Што тычыцца Багуслава Радзівіла, то яго атрад таксама быў цалкам разбіты, а ён сам трапіў у палон да татараў. Дзякуючы таму, што татары не ведалі, хто ён такі, дарадца Гансеўскага Габрыэль Вайніловіч змог дамовіцца з татарамі аб выкупе ў іх Радзівіла, а затым ён перадаў яго Гансеўскаму.

Пасля перамогі Гансеўскім быў напраўлены ліст Фрыдрыху Вільгельму I з патрабаваннем разарваць саюз са шведамі, але той адмовіўся гэта рабіць. У адказ уся паўднёва-ўсходняя тэрыторыя Прусіі была разрабавана і спустошана. Затым Гансеўскі вярнуўся ў Літву, а татары - да сябе ў Крым. Багуслаў Радзівіл неўзабаве быў памілаваны Янам Казімірам і пасля зноў ваяваў на баку Рэчы Паспалітай.

Глядзіце гэтак жа

  • Аўгуст II Моцны

    August_II_mocny.webp

    Аўгуст II моцны нарадзіўся 12 мая 1670 года ў Дрэздэне па юліянскім календары; памёр 1 лютага 1733 года ў Варшаве. У 1694 годзе ён стаў курфюрстам Саксоніі, які кіраваў пад імем Фрыдрыха Аўгуста I, і двойчы абіраўся каралём Рэчы Паспалітай: з 1697 па 1706 год і з 1709 па 1733 год. Ён быў першым каралём Рэчы Паспалітай з саксонскай дынастыі Ветынаў. Яго мянушка "моцны" звязана з яго вядомай фізічнай сілай, якая, па чутках, дазваляла яму гнуць падковы голымі рукамі.

    Подробнее: Аўгуст II Моцны

  • Ян III Сабескі

    Jan_III_sobeski_by.webp

    Ян III Сабескі, з герба Яніна, нарадзіўся 17 жніўня 1629 года ў Алеска і памёр 17 чэрвеня 1696 года ў Вілянуве. Ён стаў каралём Польшчы ў 1674 годзе, з 1668 года служыў вялікім гетманам Кароны. Акрамя таго, ён займаў пасаду вялікага маршала кароны з 1665 года, вялікага прапаршчыка кароны з 1656 года і займаў некалькі пасадаў старасты, у тым ліку ў Яварове, Краснаставе, Калузе, Стрыі, Гневе, Барсе, Інтэрлеі, Осеку і паку на працягу ўсёй кар'еры.

    Подробнее: Ян III Сабескі

  • Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

    Mihail_kaributby.webp

    Бацькі Міхаіла, верагодна, пазнаёміліся ў верасні 1637 года падчас цырымоніі каранацыі Цэцыліі Рэнаты, жонкі караля Уладзіслава IV Вазы. Яны заручыліся 13 лютага 1638 года, але не надавалі гэтаму значэння з-за жалобы Грызельды па яе бацьку, Томашу Замойскаму, які памёр 7 студзеня. Іх вяселле адбылося ў Замосце 27 лютага 1639 года.

    Подробнее: Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

  • Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

    gerb-mogilew.jpg

    У жніўні 1654-га года, падчас вайны распачатай Маскоўскім княствам супраць ВКЛ, царскія войскі падышлі да сцен горада Магілёва. Магілёў не стаў супраціўляцца і 25-га жніўня адкрыў вароты горада захопнікам.

    Подробнее: Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

  • Бітва на рацэ Бася

    bitva-na-base.jpg

    Пасля паразы ў бітве пад Палонкай (1660) маскоўскі цар стварыў новую армію пад камандаваннем Юрыя Даўгарукава C абноўленым войскам Далгарукі спачатку пайшоў да Смаленска, а адтуль 8 верасня 1660 года выступіў на Магілёў.

    Подробнее: Бітва на рацэ Бася

  • Бітва на Палонцы

    palonka.jpg

    У 1660-ым годзе вайна паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам у перыяд з 1654-ы па 1667-ы год была ў самым разгары. Да гэтага часу амаль уся тэрыторыя ВКЛ знаходзілася пад маскоўскімі войскамі. Заставаліся толькі асобныя свабодныя гарады, да якіх ворагі яшчэ не дабраліся, і такія моцна ўмацаваныя крэпасці, як, напрыклад, Стары Быхаў, які 18 месяцаў трымаў аблогу.

    Подробнее: Бітва на Палонцы