Osada-Pskova.jpg

Пасля ўзяцця Вялікіх Лук вялікі князь літоўскі і кароль польскі Стэфан Баторый вырашыў працягнуць наступ на тэрыторыю Маскоўскага княства.

Нягледзячы на тое, што літоўскія палкаводцы раілі каралю ісці на Смаленск, таму што гэты горад было лягчэй узяць, так як ён не меў гэтак магутных умацаванняў і колькасць гарнізона была менш, Стэфан Баторый вырашыў усё ж ісці на Пскоў. Канчатковае рашэнне ён прыняў 29-га ліпеня 1581-га года на таемнай нарадзе з літоўскімі палкаводцамі ў Полацку. Неабходнасць узяцця Пскова ён аргументаваў тым, што гэты горад - ключ да Лівоніі.

Войскі Стэфана Баторыя налічвалі каля 30 000 воінаў. Крыху больш за палову складала армія ВКЛ, якой камандаваў Мікалай Радзівіл Руды, у другую частку войска ўваходзілі венгерскія і польскія палкі, а таксама нямецкія, чэшскія, дацкія і шатландскія найміты. Армія была добра ўзброена і складалася з прафесійных воінаў. Упэўнены ў сваёй перамозе Стэфан Баторый выйшаў з Полацка на Пскоў.

Як толькі інфармацыя дайшла да горада, гараджане, не марудзячы, сталі рыхтавацца да абароны. На той момант Пскоў быў наймацнейшай цвярдыняй у Маскоўскім княстве, меў добра ўмацаваныя каменныя сцены з вежамі і вялікай колькасцю гармат, дзве з іх былі асабліва буйныя, «Барс» і «Траскатуха». Гарнізон складаўся з 7000-ай конніцы і ад 30000 да 50000 салдат, у тым ліку і простых гараджан, якія ўсталі на абарону свайго горада. Абаронай камандавалі князь Іван Пятровіч Шуйскі і Васіль Фёдаравіч Скопін-Шуйскі.

18-га жніўня ў Пскове стала вядома, што Баторый узяў Апочку, Востраў, чырвоны, і, акрамя таго, разбіў Маскоўскі лёгкі конны атрад. Бітва за горад абяцала быць сур'ёзнай і тады ваяводы, загадалі спаліць гарадскі пасад, каб не даць суперніку выкарыстоўваць дома ў якасці прыкрыцця. У той жа дзень з гарадскіх вежаў заўважылі, што да горада набліжаюцца перадавыя атрады войска Рэчы Паспалітай.

Асноўныя войскі Баторыя падышлі 26-га жніўня. Кароль першапачаткова размясціў свой намёт недалёка ад сцен Пскова ў вёсцы Любатава, але пскоўскія Пушкары стралялі трапна і таму неўзабаве ён загадаў перанесці яго далей, да ракі Черехе.

Пасля агляду ўмацаванняў горада Баторый зразумеў, што ўзяць Пскоў будзе вельмі складана. Колькасць абараняліся значна пераўзыходзіла яго войскі, да таго ж аказалася, што ўзятага пораху недастаткова. Але і адступаць было позна, Баторый аддаў загад рыхтавацца да аблогі.

Параіўшыся з вялікім каронным гетманам Янам Замойскім, кароль аддаў загад засяродзіць сваю артылерыю насупраць паўднёвага кута прыгоннай сцяны, дзе знаходзіліся вялікія вароты, Пакроўская і свіная вежы.

1-га верасня ліцвіны пачалі абложныя працы. Выкапалі траншэі да Пакроўскай вежы ўздоўж ракі, зрабілі насыпы і паставілі туры (умацаваныя вежы). 7-га верасня ўсё было гатова і Баторый аддаў загад адкрыць агонь з гармат. Дваццаць аблогавых гармат грамілі сцяну паміж Пакроўскай і свіны вежай. Да раніцы наступнага дня сцяна была разбурана ў некалькіх месцах.

Днём, 8-га верасня 1581 года, войскі Рэчы Паспалітай пайшлі на штурм Пскова. Палякі, венгры і немцы рынуліся ў прабітыя праёмы, літвіны ў атаку не пайшлі і заставаліся на месцах, так як вялікі гетман літоўскі Мікалай Радзівіл Руды лічыў, што такія цвярдыні з наскоку не бяруць, і вырашыў захаваць сваіх воінаў. У выніку ён меў рацыю. Хоць палякам і венграм удалося захапіць Пакроўскую і свіную вежу, але за разбуранай сцяной яны натыкнуліся на роў і драўляную сцяну, за якой стаялі пскоўскія абаронцы. Пскавічы разгарнулі адну з самых буйных гармат «Барс» і стрэлілі з яе па свіной вежы, адным стрэлам знішчыўшы многіх абложнікаў. Затым, па загадзе Шуйскага, былі падарваныя рэшткі пораху пад вежай, выбух канчаткова разбурыў вежу, якая сваімі абломкамі забіла і параніла нямала воінаў Баторыя.

А тым часам, да праломаў у сцяне ля Пакроўскай вежы неўзабаве падышлі апалчэнцы на чале з манахамі Арсеніем, Марцірыем, і іёнам, якія раней былі дасведчанымі вайскоўцамі. Завязаўся доўгі і ўпарты бой, які доўжыўся каля шасці гадзін. Абаронцам удалося выбіць пяхоту Баторыя, штурм праваліўся. Войскі абложвальнай арміі страцілі да пяці тысяч чалавек.

У той жа дзень засмучаны Стэфан Баторый, не жадаючы нікога бачыць, пайшоў у свой намёт, але на наступную раніцу выйшаў да войска са спакойным тварам. Ён склікаў ваенны савет на якім заявіў, што абавязкова трэба ўзяць Пскоў, не зважаючы ні на якія цяжкасці.

Аблога працягвалася, але пораху было мала, і за ім Баторый паслаў атрад у Рыгу да герцага Курляндскага. Пакуль чакалі падвозу пораху, абложнікі капалі падкопы да сцен. Але 17-га верасня пасля адной сутычкі ля гарадской брамы, пскавічы ўзялі палоннага, ад якога даведаліся, што да сцен вядуць падкопы, праўда аб накіраванні іх выведаць не ўдалося. Праз тры дні ўдача зноў была на баку абаронцаў, да іх з літоўскага табара перабег былы Полацкі Стралец Ігнат, які ўжо дакладна паказаў, у якім кірунку вядуцца падкопы. 23-га верасня частка гэтых падкопаў была разбурана абаронцамі, а іншая частка неўзабаве абрынулася сама. План з падкопамі сябе не апраўдаў.

Час ішоў, і на змену цёпламу верасню прыйшоў кастрычнік і замаразкі. Тады Стэфан Баторый вырашыў атакаваць горад праз раку вялікая. Пяць дзён некалькі аблогавых батарэй вялі агонь па сцяне, якую ім удалося часткова разбурыць. 2-га лістапада пяхота Баторыя зноў пайшла на штурм, аднак пскоўскія абаронцы за пяць дзён, пакуль праціўнік абстрэльваў сцены, паспелі падцягнуць да таго месца некалькі дзясяткаў гармат і замаскіраваць іх да пачатку бітвы. А калі пачаўся штурм, хапіла двух залпаў з гармат, ручніц і пішчалій, што б прымусіць атакавалых пабегчы назад праз раку і пакінуць пасля сябе шмат трупаў ля сцяны і на лёдзе.

Тым жа днём у Пскоў змог прабіцца Стралецкі галава Фёдар мясаедаў са шматлікім атрадам. Пасля чаго Стэфан Баторый загадаў спыніць абстрэлы і замест бескарысных штурмаў заняцца поўнай блакадай горада, каб голадам прымусіць Пскоў здацца.

Аднак распачатыя маразы, недахоп правіянту, дроў і ў дадатак дэзерцірства, не маглі забяспечыць добрай і працяглай блакады, поспех перакінулася на бок абложаных.

Стэфан Баторый разумеў, што калі будзе і далей працягваць аблогу, то страціць усё сваё войска, а Іван Жахлівы, замест таго, каб прасіць дамову аб міры, пяройдзе ў наступ. Таму, калі прыбылі паслы з Масквы з жаданай весткай, Баторый з часткай войска 1 снежня адправіўся ў Вільню.

Пакінутыя войскі пад камандаваннем Яна Замойскага, прастаяўшы да 4-га студзеня пад сценамі Пскова, знялі аблогу і сышлі ў Лівонію. Аднак, нягледзячы на тое, што Стэфан Баторый не змог узяць Пскоў, што пачаліся 15-га снежня мірныя перамовы паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам скончыліся 6-га студзеня 1582-га года падпісаннем Ям Запольнага перамір'я на 10 гадоў. Што, уласна, і стала заканчэннем Лівонскай вайны, якая доўжылася з 1558-га па 1582-ы год.

Глядзіце гэтак жа

  • Аўгуст II Моцны

    August_II_mocny.webp

    Аўгуст II моцны нарадзіўся 12 мая 1670 года ў Дрэздэне па юліянскім календары; памёр 1 лютага 1733 года ў Варшаве. У 1694 годзе ён стаў курфюрстам Саксоніі, які кіраваў пад імем Фрыдрыха Аўгуста I, і двойчы абіраўся каралём Рэчы Паспалітай: з 1697 па 1706 год і з 1709 па 1733 год. Ён быў першым каралём Рэчы Паспалітай з саксонскай дынастыі Ветынаў. Яго мянушка "моцны" звязана з яго вядомай фізічнай сілай, якая, па чутках, дазваляла яму гнуць падковы голымі рукамі.

    Подробнее: Аўгуст II Моцны

  • Ян III Сабескі

    Jan_III_sobeski_by.webp

    Ян III Сабескі, з герба Яніна, нарадзіўся 17 жніўня 1629 года ў Алеска і памёр 17 чэрвеня 1696 года ў Вілянуве. Ён стаў каралём Польшчы ў 1674 годзе, з 1668 года служыў вялікім гетманам Кароны. Акрамя таго, ён займаў пасаду вялікага маршала кароны з 1665 года, вялікага прапаршчыка кароны з 1656 года і займаў некалькі пасадаў старасты, у тым ліку ў Яварове, Краснаставе, Калузе, Стрыі, Гневе, Барсе, Інтэрлеі, Осеку і паку на працягу ўсёй кар'еры.

    Подробнее: Ян III Сабескі

  • Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

    Mihail_kaributby.webp

    Бацькі Міхаіла, верагодна, пазнаёміліся ў верасні 1637 года падчас цырымоніі каранацыі Цэцыліі Рэнаты, жонкі караля Уладзіслава IV Вазы. Яны заручыліся 13 лютага 1638 года, але не надавалі гэтаму значэння з-за жалобы Грызельды па яе бацьку, Томашу Замойскаму, які памёр 7 студзеня. Іх вяселле адбылося ў Замосце 27 лютага 1639 года.

    Подробнее: Міхаіл Карыбут Вішнявецкі

  • Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

    gerb-mogilew.jpg

    У жніўні 1654-га года, падчас вайны распачатай Маскоўскім княствам супраць ВКЛ, царскія войскі падышлі да сцен горада Магілёва. Магілёў не стаў супраціўляцца і 25-га жніўня адкрыў вароты горада захопнікам.

    Подробнее: Паўстанне ў Магілёве ў 1661 годзе

  • Бітва на рацэ Бася

    bitva-na-base.jpg

    Пасля паразы ў бітве пад Палонкай (1660) маскоўскі цар стварыў новую армію пад камандаваннем Юрыя Даўгарукава C абноўленым войскам Далгарукі спачатку пайшоў да Смаленска, а адтуль 8 верасня 1660 года выступіў на Магілёў.

    Подробнее: Бітва на рацэ Бася

  • Бітва на Палонцы

    palonka.jpg

    У 1660-ым годзе вайна паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскім княствам у перыяд з 1654-ы па 1667-ы год была ў самым разгары. Да гэтага часу амаль уся тэрыторыя ВКЛ знаходзілася пад маскоўскімі войскамі. Заставаліся толькі асобныя свабодныя гарады, да якіх ворагі яшчэ не дабраліся, і такія моцна ўмацаваныя крэпасці, як, напрыклад, Стары Быхаў, які 18 месяцаў трымаў аблогу.

    Подробнее: Бітва на Палонцы